سیمای طرح توسعه منابع آب

                          و شبکه آبیاری و زهکشی  نرگسی

1-1-   اهداف طرح

به طور کلی هدف از طرح سد و شبکه آبیاری و زهکشی سد نرگسی به شرح زیر می باشد.

-        تأمین آب کشاورزی شبکه آبیاری پایین دست به مساحت حدود 12000 هکتار

-        تأمین آب مصارف صنعت کازرون به مقدار 20MCM

-        تأمین آب مصارف زیست محیطی رودخانه شیرین رود و دریاچه پریشان جمعاً به مقدار MCM22

-        تأمین آب مصارف شرب و صنعت شهرستان فراشبند، شهرستان جم جمعاً به مقدار MCM65

2-    مطالعات خاکشناسی

بر اساس اطلاعات خاکشناسی اراضی واقع در محدوده مطالعاتی سد نرگسی از نظر
طبقه بندی آبیاری بشرح جدول زیر است.

جدول طبقه بندی اراضی در محدوده مطالعاتی نرگسی

3-    مطالعات کشاورزی

وضعیت سطوح زیر کشت و ترکیب محصولات زراعی و باغی محدوده شبکه آبیاری و زهکشی نرگسی بشرح زیر است:

جدول سطوح زیر کشت محصولات زراعی و باغی وضع موجود کشاورزی

جدول ترکیب کشت در شرایط توسعه در محدوده شبکه آبیاری و زهکشی نرگسی

نیاز آبی خالص الگوی کشت توسعه                            6692 متر مکعب در هکتار

نیاز آبی ناخالص الگوی کشت توسعه (راندمان 63%)               10623 متر مکعب در هکتار

4-    وضع موجود آبیاری

4-1-        بهره برداری از رودخانه شیرین

در محدوده طرح 20 روستا از رودخانه شیرین آب برداشت می کنند که میزان برداشت از رودخانه توسط انهار سنتی حدود 110 میلیون متر مکعب در سال است که حدود 5220 هکتار اراضی را آبیاری می نماید.عمده محصولات تحت پوشش انهار سنتی شامل گندم، جو، پیاز، ذرت، برنج و باغات نخیلات و مرکبات می باشد.

4-2-        کاربری آب در وضع موجود آبیاری

4-3-       راندمان وضع موجود آبیاری

راندمان استفاده از منابع آب سطحی                                            32 درصد

راندمان استفاده از آب زیرزمینی                                          41 درصد

راندمان متوسط وزنی منابع آب                                            34 درصد

5-    طرح توسعه شبکه آبیاری و زهکشی

5-1-        مساحت و راندمان سیستمهای آبیاری

مساحت و راندمان سیسمتهای آبیاری سد نرگسی به شرح جدول زیر است:

5-2-        هیدرومدول شبکه آبیاری و زهکشی سد نرگسی

هیدرومدول آبیاری سطحی                         36/1 لیتر بر ثانیه

هیدرومدول آبیاری بارانی                            94/0 لیتر بر ثانیه

هیدرومدول آبیاری قطره ای                        63/0 لیتر بر ثانیه

5-3-       مساحت اراضی توسعه و بهبود آبیاری

5-4-       مشخصات شبکه آبیاری و زهکشی

جدول مشخصات شبکه آبیاری و زهکشی سد نرگسی به تفکیک ساحل چپ و راست شیرین رود

مقدمه

از اهداف مهم  و اساسی احداث سد مخزنی نرگسی بر روی رودخانه شیرین رود. علاوه بر تأمین مصارف کشاورزی حدود 12000 هکتار اراضی دشتهای جره، بالاده و بلبلک تأمین مصارف شرب و صنعت شهر فراشبند، آب شرب و مصارف پتروشیمی شهر جم و مصارف صنعتی شهر کازرون می باشد. برای این منظور سیستم آبگیری، خطوط انتقال آب و مخازن لازم پیش بینی و طراحی شده است. سیمای کلی خطوط انتقال آب شرب و صنعت بشرح زیر می باشد.

1-     سیمای انتقال آب شرب و صنعت فراشبند و آب شرب و پتروشیمی جم

سیمای کلی انتقال آب شرب و صنعت فراشبند و آب شرب و مصارف پتروشیمی جم شامل آبگیری از سد تنظیمی سریزجان در محلی پایین تر از سد مخزنی نرگسی و انتقال آب بصورت خط لوله تحت فشار تا شهر فراشبند و در ادامه تا شهر و پتروشیمی جم می باشد. این خط لوله عمدتاً در کنار جاده های آسفالته "بالاده – فراشبند جم" قرار دارد بطوریکه از حدود 235 کیلومتر طول کل مسیر انتقال حدود 70 درصد خط لوله در کنار جاده آسفالته قرار داشته و حدود 30 درصد آن از مسیری بدون جاده موجود عبور می کند.

این خط انتقال با ظرفیت 21/2 متر مکعب بر ثانیه و قطر 5/1 متر آبگیری نموده و هدف از طراحی آن انتقال آب به میزان 20 میلیون متر مکعب در سال آب جهت مصارف شرب و صنعت فراشبند و 45 میلیون متر مکعب در سال آب جهت مصارف شرب و پتروشیمی جم می باشد.

1-1-  سیستم آبگیری

آبگیری خط لوله انتقال آب شرب و صنعت شهرهای فراشبند و جم از حوضچه تقسیم آب واقع در انتهای کانال انتقال آب سد تنظیمی سرریزجان در ساحل چپ رودخانه شیرین رود و در نزدیکی روستای گیخ انجام می گردد. ابعاد این حوضچه 9×8×8 متر و مختصات آن Y=3238650.95 و X=598684.09 می باشد همانطور که در گزارش سد تنظیمی سرریزجان اشاره شده است. تعداد چهار محل انشعاب آب بر روی این حوضچه جهت آبگیری خطوط لوله تحت فشار برای مصارف کشاورزی، شرب، صنعت و زیست محیطی در نظر گرفته شده است عمق آب حوضچه در شرایط دبی طراحی در حدود 5/6 متر و تراز اب آن 847 متر از سطح دریا می باشد. جدول شماره (1) اهداف و مشخصات خطوط لوله منشعب از حوضچه تقسیم آب سد تنظیمی سرریزجان را نشان می دهد. نقشه شماره (NAR-I-1035) جانمایی، پلان، تأسیسات آبگیری سد تنظیمی سرریزجان را نشان می دهد.

جدول شماره (1) اهداف و مشخصات خطوط منشعب از حوضچه مقسم آب سد انحرافی سرریزجان

1-2-  خط انتقال آب

خط انتقال آب شرب و صنعت فراشبند و جم با ظرفیت آبگیری 214/2 متر مکعب بر ثانیه و در 6 قسمت طراحی شده است که برای آشنایی بهتر این 6 قسمت به ترتیب با حروف A، B، C، D و E و F نمایش داده شده است. توضیحات هر یک از قسمتهای خط لوله انتقال بشرح زیر است. همچنین مختصات و مشخصات فنی و هیدرولیکی تمامی خط لوله به پیوست ارائه شده است.

قسمت اول خط انتقال آب (A):

این قسمت برای انتقال آب از سد تنظیمی سرریزجان به محلی قبل از شهر فراشبند (محل انشعاب به مخازن 2000 و 5000 متر مکعبی) در نظر گرفته شده است ظرفیت هیدرولیکی این قسمت خط لوله 214/2 متر مکعب بر ثانیه معدل با حجم 65 میلیون متر مکعب در سال و طول آن 47800 متر و قطر آن 5/1 متر می باشد.

نوع لوله این خط انتقال با توجه به فشار کم هیدرولیکی آن و مشخصات مسیر خط لوله و جنبه های اقتصادی از جنس GRP انتخاب شده است.

قسمت دوم خط انتقال (B)

این قسمت برای انتقال آب از انتهای خط لوله قسمت A به مخازن 2000 و 5000 متر مکعبی بالای شهر فراشبند که بعنوان ورودی و خروجی تصفیه خانه آب شرب و صنعت در نظر گرفته شده است مورد استفاده قرار می گیرد. ظرفیت این خط لوله 670 لیتر بر ثانیه که طول آن 1200 متر و قطر آن 600 میلیمتر طراحی شده است. همچنین این لوله نیز از نوع GRP می باشد. ضمناً رقوم حوضچه ها 2000 و 5000 متر مکعبی بترتیب 835 و 827 متر از سطح دریا در نظر گرفته شده است.

قسمت سوم خط انتقال (C)

این قسمت از خط انتقال در ادامه قسمت A قرار دارد که برای انتقال آب به مخزنی تعادلی فشار و پیوستگی با ظرفیت 10000 متر مکعب که بعد از شهر فراشبند و در محلی با مختصات Y=3182458.21 و X=608080.37  و ارتفاع 835 متر از سطح دریا پیش بینی شده است استفاده می گردد. بطوریکه موقعیت مخزن تعادلی در بالاترین نقطه کل مسیر انتقال قراردارد. در این قسمت همچنین برای کاهش خسارات عبور خط لوله از زمینهای کشاورزی و به حداقل رساندن مشکلات اجتماعی اجرای آن مسیر خط لوله از کنار جاده آسفالته جدا شده و از مسیری بدون جاده عبور می نماید. ظرفیت این قسمت 1498 لیتر بر ثانیه طول آن 16790 متر و قطر لوله آن 1400 میلیمتر می باشد. جنس لوله نیز GRP در نظر گرفته شده است.

قسمت چهارم خط انتقال (D)

این قسمت از خط انتقال در ادامه خط انتقال C قرار داشته که آب را از مخزن تعادل به محلی قبل از شهر جم منتقل می نماید. طول این مسیر نسبتاً طولانی و 161541 متر می باشد. بدلیل وجود ارتفاعات و پستی و بلندی زیاد در مسیر روستای دهرم مسیر عبوری این خط لوله به ناچار مسیر جاده آسفالته فراشبند – جم انتخاب شده است. ضمناً با توجه به احداث سد هایقر در بالای روستای دهرم امکان تأمین مصارف آب روستای دهرم و سایر مصارف این ناحیه از این سد امکان پذیر است.

ظرفیت این خط لوله 1498 لیتر بر ثانیه و معادل ظرفیت قسمت C و قطر آن 1300 میلیمتر می باشد. جنس لوله عمدتاً GRP و در بخشهایی از مسیر آن بدلیل افزایش فشار هیدرولیکی فولادی می باشد. حداکثر فشار هیدرولیکی در این خط لوله با توجه به شرایط هیدرولیکی توپوگرافی مسیر آن حدود 550 متر می باشد. ضمناً با توجه به خط انرژی موجود در انتهای خط لوله که حدود 740 متر از سطح دریا می باشد. امکان عبور آب از گردنه مسیر جاده جم – عسلویه و همچنین انتقال آب به مخزنی در ارتفاع 735 متر برای تأمین آب شرب و صنعت شهرهای جم و عسلویه وجود دارد.

همچنین با این تراز انرژی امکان تولید انرژی الکتریکی با احداث نیروگاه برق آبی پس از عبور از گردنه ارتفاعات در صورت لزوم وجود دارد.

قسمت پنجم خط انتقال (E)

این قسمت از خط انتقال در محلی قبل از شهر جم آب را از انتهای خط لوله (D) به مخازن تصفیه خانه آب شرب و صنعت بالای شهرستان جم در رقوم 735 منتقل می نماید بطوریکه از این مخازن امکان انتقال آب به شهرستان لامرد نیز وجود دارد. ظرفیت این خط لوله 1498 لیتر بر ثانیه، طول آن 8100 متر و قطر آن 1300 میلیمتر می باشد. این خط لوله نیز از جنس GRP انتخاب شده است.

قسمت ششم خط انتقال (F)

این قسمت از خط انتقال همانند خط انتقال E از انتهای خط لوله (D) شروع شده و آب را به مخزن تعادل فشار در محلی بعد از شهر جم با رقوم 735 متر از سطح دریا منتقل می نماید. بطوریکه این مخزن امکان انتقال آب  را برای مصارف شرب و صنعتی شهر عسلویه فراهم نموده است.

ظرفیت این خط لوله 832 لیتر بر ثانیه، طول ان 8655 متر و قطر آن 1000 میلیمیتر می باشد. ضمناً جنس خط لوله نیز از نوع GRP می باشد.

2-     سیمای انتقال جهت مصارف صنعتی شهرکازرون

برای انتقال آب سد نرگسی برای مصارف صنعتی شهر کازرون بجای آبگیری از سد تنظیمی سرریزجان با توجه به وجود خط لوله اصلی RMP2 در ساحل راست رودخانه شیرین رود از کیلومتر 375+10 این خط لوله آبگیری شده است. در این صورت علاوه بر کاهش حدود 10 کیلومتر از طول خط لوله انتقال آب صنعت مقداری از هزینه اجرایی و خصوصاً بخشی از مشکلات استملاک اراضی و عبور خط دو خط لوله از اراضی کشاورزی مرتفع گردیده است.

خط لوله انتقال آب صنعت کازرون بمنظور انتقال حدود 20 میلیون متر مکعب در سال آب سد نرگسی به مصارف صنعتی کازرون طراحی شده است.

این خط لوله پس از آبگیری از لوله RMP2 در کنار جاده بالاده – کازرون ادامه داشته و تا نزدکی شهر کازرون پیش می رود. طول این خط لوله حدود 50 کیلومتر و کل مسیر آن در کنار جاده آسفالته قرار دارد.

2-1-  سیستم آبگیری

همانطور که اشاره شد خط لوله انتقال آب صنعت کازرون از کیلومتر 375+10 خط لوله اصل شبکه آبیاری ساحل راست RMP2 آبگیری می نماید. لازم به ذکر است که خط لوله RMP2 خود از حوضچه تقسیم آب واقع در انتهای کانال انتقال آب سد تنظیمی سریزجان آبگیری می کند. که مشخصات آن در جدول شماره 1 ارائه شده است.

2-2-  خط انتقال

خط لوله RMP2 که با هدف تأمین آب قسمتی از اراضی کشاورزی ساحل راست شیرین رود و همچنین تأمین حدود 20 میلیون متر مکعب و در سال جهت مصارف صنعتی شهر کازرون مورد استفاده قرار می گیرد. پس از آبگیری از ساحل چپ سد تنظیمی سرریزجان از تقاطع رودخانه شیرین عبور کرده و به سمت روستای حسن آباد ابوالحسنی پیش می رود. این خط لوله با قرار گرفتن در کنار جاده آسفالته حسن آباد – بالاده ادامه مسیر داده و با عبور از تنگه چهارطاق و کنار روستای بالاده تا روستای جدول ترکی پیش می رود. بطوریکه خط لوله انتقال آب صنعت کازرون از کیلومتر 375+10 آن آبگیری نموده سپس در کنار جاده بالاده – کازرون تا نزدیک شهر کازرون پیش می رود.

ظرفیت طراحی خط لوله RMP2 8/5 متر مکعب در ثانیه است که 4/5 متر مکعب بر ثانیه آن برای مصارف کشاورزی و 4/0 متر مکعب آن برای تأمین 20 میلیون متر مکعب در سال مصارف صنعتی شهر کازرون در نظر گرفته شده است. همچنین قطر خط لوله RMP=2000 میلیمتر و جنس آن GRP می باشد. نقشه شماره (1) مسیر خط لوله انتقال آب صنعت کازرون را نشان
می دهد.