تاثيرات خشكسالي در دشتهاي استان فارس
بقاي حيات آينده دشت فسا بهره برداري بهينه امروز كشاورزان از سفره آبي دشت را مي طلبد
دشت فسا با مساحت 383 كيلومتر مربع در حوزه خاوري استان فارس و در ناحيه نيمه خشك گرمسيري قرار دارد. ميانگين بارندگي آن سالانه معادل 293 ميليمتر و ارتفاع متوسط آن از سطح دريا حدود 1300 متر است.
بر مبناي آخرين آماربرداري انجام شده در سال 88 تعداد 811 حلقه چاه عميق و نيمه عميق سرشماري گرديده كه از اين تعداد 271 حلقه طي ساليان گذشته خشك شده اند. همچنين در اين دشت تعداد 15 دهنه چشمه و 37 رشته قنات وجود داشته كه در حال حاضر تنها 13 دهنه چشمه و 24 رشته قنات داير مي باشد كه نتيجه مستقيم خشك سالي و بهره برداري بي رويه از آبهاي زيرزميني است.
بررسي هاي انجام شده بر روي نوسانات سطح آب سفره دشت فسا نشانگر افت كلي در سطح آب سفره به ميزان 14 متر در طي 17 سال گذشته است و همزمان در همين دوره به ميزان تقريبي 300 ميكروزيمنس بر سانتيمتر به شوري آب سفره افزوده شده است. در اين راستا و به منظور جبران بخشي از افت سفره شركت سهامي آب منطقه اي فارس در طي چند سال گذشته اقدام به احداث پنج مورد پروژه تغذيه مصنوعي جهت كنترل سيلابها و تقويت سفره آب زيرزميني و همچنان تقويت گروه هاي گشت و بازرسي جهت حفظ و نگهداري و بهره برداري از منابع آب زيرزميني و تعدادي پروژه ديگر. پرسش اينجاست كه در اين شرايط چه بايد كرد؟
1- همكاري كشاورزان با مأمورين گشت و بازرسي در جهت جلوگيري از حفر چاههاي جديد غيرمجاز.
2- استفاده از شيوه هاي جديد آبياري به جاي روشهاي سنتي
3- استفاده از كشت هاي گلخانه اي و به ويژه پرورش گل به جاي روشها و كشتهاي معمول.
4- نصب كنتورهاي هوشمند بر روي چاهها
البته اين راهكارها تنها بخشي از راهكارهاي معمول بوده و هر راهكار كارشناسانه ديگري مي تواند جهت افزايش بهره وري مفيد فايده واقع شود.
همگان مي بايست اين واقعيت را بپذيريم كه منابع آب نامحدود نبوده و حفظ آب و خاك اين مرز و بوم وظيفه ملي و ديني عمومي است كه ما نيز همچون گذشتگان مي بايست از اين نعمت خدادادي خوب بهره گيريم و از اتلاف و اسراف آن بپرهيزيم تا هم نسل حاضر و هم نسلهاي آينده بتوانند از حياتي آبرومند برخوردار باشند. انشاءالله
آيندگان دشت شيبكوه را از نعمت آب زيرزميني دشت بي نصيب نكنيم
دشت شيبكوه از توابع شهرستان فسا مي باشد كه در يك حوزه گرمسيري و نيمه خشك واقع شده است. متوسط ارتفاع اين دشت از سطح دريا حدود 1300 متر و مساحت آن بالغ بر 438 كيلومتر مربع است. ميانگين بارندگي آن در يك دوره 8 ساله معادل 212 ميليمتر در سال بوده است.
بر مبناي آخرين آماربرداري انجام گرفته در سال 88 از منابع آب در اين دشت مشخص گرديده كه تعداد 685 حلقه چاه و 7 دهنه چشمه موجود بوده كه از اين تعداد 233 حلقه چاه و 3 دهنه چشمه يعني چيزي نزديك به يك سوم تعداد كل چاهها طي چند سال اخير خشك و غيرقابل استفاده گرديده اند. اين امر ناشي از دو عامل مهم خشكسالي و بهره برداري بي رويه و بيش از حد ظرفيت سفره آب زيرزميني بوده كه منجر به بروز چنين مشكل حادي گرديده است.
ازطرفي بررسي هاي انجام شده بر روي نوسانات سطح آب سفره آب اين دشت حاكي از افت قريب به 14 متري سطح آن طي 17 سال گذشته مي باشد كه اين امر به روشني گوياي علت اصلي آمار بالاي چاههاي خشك شده مي باشد.
حال در اين شرايط و با توجه به اقليم گرم و نيمه خشك منطقه راهكار چيست؟ و چه بايد كرد؟
استفاده از روشهاي نوين در آبياري كشتزارها مانند سيستم هاي تحت فشار قطره اي و باراني
همكاري كشاورزان منطقه با مأمورين گشت و بازرسي شركت آب منطقه اي در جهت جلوگيري از حفاري چاههاي غيرمجاز جديد
نصب كنتورهاي حجمي هوشمند بر روي چاههاي بهره برداري
استفاده از كشتهاي گلخانه اي به جاي روشهاي سنتي به منظور صرفه جويي نسبتاً زياد در مصرف آب، كه اين نكات بدون همكاري كشاورزاني كه از منابع مجاز آب استفاده مي كنند ميسر نمي باشد.
و اما نكته آخر اينكه:
كشاورزان عزيز دشت شيبكوه خشكسالي اخير را مي بايست بعنوان يك تجربه ارزشمند مدنظر قرار داده و توجه نمايند كه هنوز بحران آب در دشتها بسيار جدي و نگران كننده است و امر مسلم اين است كه آسيب جدي ناشي از پديده خشكسالي را ابتدا قشر زحمتكش كشاورز لمس مي نمايد و بعد به سراغ ديگر اقشار جامعه مي رود. پس تا دير نشده بايد همه دست به دست هم داده و با پياده نمودن الگوي صحيح مصرف از اين نعمت خدادادي در زيرزمين، شاكر حق تعالي باشيم. انشاءا...
12 متر افت سفره آبي دشت رونيز ارمغان خشكسالي پي در پي و بهره برداري بي رويه از چاههاي مجاز و غيرمجاز
دشت رونيز از توابع شهرستان استهبان است كه در حوزه خاوري استان فارس قرار دارد. اين دشت كوچك با مساحت 234 كيلومتر مربع از آب و هوايي معتدل تا كمي گرم برخوردار است. متوسط ارتفاع اين دشت از سطح دريا حدود 1600 متر و ميانگين بارندگي آن در دوره 27 ساله معادل 319 ميليمتر در سال مي باشد. براساس آخرين سرشماري انجام شده در سال 88 تعداد كل چاههاي اين دشت 235 حلقه، قنوات 9 رشته و فاقد چشمه مي باشد كه البته طي چند سال گذشته تعداد 98 حلقه از چاهها و 2 رشته از قنوات خشك و غيرقابل استفاده شده اند. همچنين براساس اندازه گيري هاي بعمل آمده مشخص گرديده كه طي 16 سال گذشته كل سطح آب سفره زيرزميني دشت رونيز به ميزان 12 متر پايين رفته است كه بنا به اظهار كارشناسان شركت سهامي آب منطقه اي فارس دليل آن حفر چاههاي غيرمجاز، خشكسالي هاي پي در پي و بهره برداري بي رويه از چاههاي كشاورزي موجود در منطقه مي باشد.
در شرايط فعلي راهكار چيست؟
- همكاري بيشتر و همه جانبه كشاورزان منطقه با مأمورين گشت و بازرسي شركت سهامي آب منطقه اي فارس به منظور جلوگيري از حفاري هاي غيرمجاز
- استفاده بهينه از آب چاههاي مجاز در امور كشاورزي با بكارگيري روشهاي نوين آبياري
- استفاده از كشتهاي گلخانه اي به جاي آبياري سنتي
گفتني است هر چند خشكسالي كه شايد بتوان از آن به عنوان سونامي پنهان نام برد، با گذشت دو دهه همچنان در دشتهاي فارس يكه تازي مي كند، اما نبايد فراموش كرد كه نقش بي بديل كشاورزان فهيم منطقه در تعاملات بيش از پيش با مأمورين گشت و بازرسي شركت سهامي آب منطقه اي فارس مؤثرترين روش براي خنثي سازي اين سونامي است.
با بكارگيري الگوي صحيح بهره برداري از سفره آبي دشت استهبان حيات آينده بزرگترين انجيرستان ديم جهان تضمين مي شود.
دشت استبان در حوزه خاوري استان فارس قرار گرفته كه به دليل موقعيت ويژه توپوگرافي و كوهپايه اي آن از آب و هواي مناسب و معتدل تري نسبت به نواحي مجاور خود برخوردار است كه به همين دليل بزرگترين انجيرستان ديم جهان در اين دشت رويش و پرورش پيدا كرده است. مساحت دشت استهبان 157 كيلومتر مربع بوده و ميانگين ارتفاع آن از سطح دريا 1730 متر مي باشد. ميانگين بارندگي اين دشت در طي دوره آماري 25 ساله معادل 378 ميليمتر در سال است كه در طي چند سال اخير دچار كاهش زيادي شده به طوريكه تأثير منفي آن در دشت و بر روي درختان انجير ديم به وضوح قابل مشاهده مي باشد.
بر مبناي آخرين سرشماري انجام شده در سال 88 توسط شركت سهامي آب منطقه اي فارس در دشت استهبان تعداد 67 حلقه چاه عميق و نيمه عميق، 10 دهنه چشمه و 2 رشته قنات شمارش گرديده كه بر اثر خشكساليهاي اخير از اين تعداد، 8 حلقه چاه و 3 دهنه چشمه خشك و غيرقابل استفاده شده اند. همينطور نتيجه كارشناسي هاي انجام گرفته نشان مي دهد در سالهاي خشكسالي 76 تا 89 سطح آب سفره زيرزميني دشت استهبان با 18 متر كاهش روبرو بوده همين امر باعث گرديده كه شركت آب منطقه اي فارس از سال 83 بهره برداري جديد از آبهاي زيرزميني اين دشت جهت مصارف كشاورزي را ممنوع اعلام نمايد.
تشكيل گروههاي گشت و بازرسي و اعزام به منطقه جهت كنترل حفاريهاي غيرمجاز و بهره برداري اصولي از چاههاي مجاز و انجام پروژه هاي تغذيه مصنوعي به منظور كنترل سيلابهاي فصلي و تقويت سفره آب زيرزميني منطقه از ديگر خدمات آب منطقه اي در اين دشت مي باشد و براي جلوگيري از خشك شدن انجيرستان صدور مجوز حفر 3 حلقه چاه عميق آبرفتي جهت آبياري آنها در دستور كار قرار داده است.
و اما انتظار مسئولين از كشاورزان فهيم منطقه اين است كه
با توجه يه اينكه استفاده نابجا از آبهاي زيرزميني باعث صدمات جدي و جبران ناپذيري از قبيل شوري آب، ماندابي شدن اراضي، فرسايش خاك و كاهش حاصلخيزي خاك مي گردد، بر كشاورزان عزيز لازم است نسبت به راهكارهاي اصولي تري از قبيل سيستم آبياري قطره اي و نيز بكارگيري روش هاي نوين آبياري همت گماشته تا از افت بيشتر سفره جلوگيري گردد و همزمان همكاري خود را با مأمورين اداره امور آب شهرستان جهت حفاظت از منابع آب افزايش دهند و به عبارتي خود پليس و نگهبان سرمايه ملي خود باشند.
